Rijk leven, met of zonder technologie

In spiritualiteit, in een hechte vriendenkring, in belezenheid, in intense avonturen, in ware liefde en vandaag misschien ook steeds vaker in het leven in meerdere werelden. Waar u ook rijkdom in vindt, technologie kan helpen om het binnen handbereik te brengen. Maar hoe sluiten we de risico’s uit en brengen we de toegevoegde waarde naar boven?

Meer dan een kwart eeuw geleden kwam ik in contact met een bijzondere nieuwe wereld. In 1993 verscheen namelijk een computerspel met de naam Doom op de markt. Het was een First Person Shooter die werkte op pc’s die je vandaag enkel nog in musea aantreft. En toch … hoe pover de kwaliteit van de beelden ook was, wanneer ik speelde, vergat ik de tijd, raakte ik helemaal los van het echte bestaan en werd ik volledig opgeslorpt door de virtuele wereld van de bunker waarin het verhaal zich afspeelde. 

Vandaag, decennia later, zijn we allemaal vertrouwd met beelden van mensen die lichamelijk aanwezig zijn in onze wereld terwijl ze geestelijk ergens anders zijn. Verslaving aan het scherm is een gekend, zij het niet altijd erkend probleem. Het lijkt wel sociaal aanvaardbaar geworden te zijn om met iemand op restaurant te gaan en dan de smartphone als gesprekspartner te verkiezen boven het restaurantgezelschap. Weinigen zien er graten in dat mensen als smartphonezombies door de stad waren. En zelfs al weten we dat smartphonegebruik tijdens het autorijden of het fietsen levens in gevaar brengt, velen vinden niet de mentale kracht om het toestelletje opzij te leggen.

Dat brengt ons bij een belangrijke uitdaging. Technologie die onze levenskwaliteit sterk kan verbeteren, houdt ook risico’s in. Kernfysica legde de basis voor medische behandelingen die mensenlevens redden – en ook voor misbruik in de vorm van kernwapens. Hoe zorgen we ervoor dat we de toegevoegde waarde van technologie benutten en tegelijkertijd de kans op misbruik klein houden? Alles begint met degelijke informatie over de risico’s van (verkeerd) gebruik van technologie. Te veel of te weinig van iets leidt vrijwel altijd tot problemen. Daarom zijn er bijvoorbeeld allerlei – vaak wettelijke – normen die onze gezondheid beschermen. Meestal gaat het dan om lichamelijke gezondheid.

Vandaag zien we echter steeds vaker dat we wat meer aandacht zouden mogen hebben voor onze geestelijke gezondheid. We maken ons druk over de lichamelijke gevolgen van elektromagnetische straling – ondanks al het wetenschappelijk bewijs dat er bij normaal gebruik geen gevaar is. Over de risico’s die geestelijke verslaving aan de smartphone met zich meebrengt, lijken weinigen zich zorgen te maken. Ik zag alvast geen betogingen in Brussel rond dat thema.

Tot spijt van wie het benijdt, technologische vooruitgang kun je niet stoppen. Wat we wel kunnen doen, is verstandig leren omgaan met nieuwe technologie. Dat heeft te maken met hoe we ze gebruiken, en ook met wanneer, hoe lang en in welke omstandigheden. Voor wie het wil, kunnen we daar moeilijkere woorden op plakken als ethiek, sociologie en nog een hele reeks andere termen die op ‘gie’ en ‘iek’ eindigen, maar eigenlijk is de opdracht die we onszelf moeten geven heel eenvoudig te verwoorden.

Laten we onze kinderen en onszelf leren omgaan met technologie zodat we een rijker leven kunnen leiden. Rijker in al zijn betekenissen. Rijker als in voller, dieper en gelukkiger.