Bouwen aan een voedselveilige cultuur

Voedselveiligheid bestaat uit meer dan alle voorschriften in de regelgeving afvinken. Het gaat erom het belang van voedselveiligheid bij iedereen in het bedrijf te laten doordringen, van het management tot de vloer. Daarom is het creëren van een voedselveiligheidscultuur sinds 2021 ook deel gaan uitmaken van de Europese hygiëne­verordening. Met de toepassing van Q-DNA, een innovatieproject in samenwerking met UGent en Flanders’ Food, maakt Normec de voedselveiligheidscultuur op een concrete en wetenschappelijk onderbouwde manier meetbaar en tastbaar.

Q-DNA is een digitale methodiek ontwikkeld door UGent en Flanders’ Food om de voedselveiligheid in de voedingsindustrie naar een hoger niveau te tillen. Normec Quality Assurance business unit director Fréderique Henderickx legt uit. “Die is tot stand gekomen door verschillende disci­plines samen te brengen. Traditioneel wordt er vanuit de microbiologie of vanuit de chemie naar kwaliteit gekeken en grijpt men naar de Codex Alimentarius. Wij trekken het open naar een breder kader dat ook rekening houdt met gedrags- en groepspsychologie. Meer soft skills dus, maar die heb je evengoed nodig om een veiligheidscultuur te bouwen. Pas als je het gedrag goed hebt, als iedereen weet waarom hij bepaalde handelingen stelt en welke impact die hebben op de voedselveiligheid, wordt dat een realiteit. We zien dat dit toch een veel voorkomend zeer is bij audits. De meeste non-conformiteiten hebben niks te maken met het ontbreken van een goed systeem voor voedselveiligheid, maar met de cultuur en DNA van een bedrijf.”

Gedragen vanuit het management

De Q-DNA aanpak van Normec vertrekt daarom vanuit enquêtes die gebeuren met verschillende functieprofielen binnen verschillende afdelingen. “We peilen naar subjectieve factoren, objectieve kennis en psychosociale aspecten vanuit wetenschappelijk onderbouwde vragenlijsten”, legt Henderickx uit. “Belangrijk is dat dit echt vanuit het management gedragen wordt. Daar begint het immers, zij moeten de toon zetten voor de rest van het bedrijf door er de juiste prioriteit aan te geven en budget voor vrij te maken.” Nadat de nulmeting op de werkvloer gebeurd is, worden al deze data geïntegreerd in een GAP analyse. “Eigenlijk gaan we bepalen waar de verbeterpunten liggen. Hoe gebeurt het vandaag? Waar willen we naartoe in de toekomst?”, verduidelijkt Henderickx. “Belangrijk om beseffen is dat een voedselveiligheidscultuur een verhaal van mensen is. Dat begint met kleine dingen: de basis goed krijgen en daar bouw je dan elke dag weer op verder tot voedselveilig handelen er zit in geslepen, ook als het druk is.”

Praktijkervaring als toegevoegde waarde

Normec past deze methode al sinds 2022 toe en zag voedingsbedrijven er al bijzonder mooie resultaten mee boeken. “De combinatie van een slimme tool en onze praktijkervaring in heel veel diverse sectoren als toegevoegde waarde werkt goed. Maar een voedselveiligheidscultuur is nooit af. Je begint altijd weer opnieuw te zoeken naar verbeteringsstrategieën.” Toch kan Henderickx enkele geleerde lessen meegeven. “Zorg voor betrokkenheid bij je medewerkers. Hun ervaring is van onschatbare waarde om je processen voedselveiliger te maken. Vraag naar hun input en kennis. Een tweede tip is om te kijken naar de influencers in je bedrijf. Wie kan er een hele groep meekrijgen. Maar vergeet ook niet de meest kritische stemmen. Als je die twee groepen kan meekrijgen in je verhaal, geraak je verder. Een derde element is opleiding. Maak die interactief en blijf je mensen trainen in voedselveiligheid.”

Steeds meer aandacht voor voedselveiligheidscultuur

Henderickx ziet ook dat er steeds meer aandacht voor een voedselveiligheidscultuur komt. “Een goede zaak. En niet omdat het wettelijk verplicht is, maar omdat ik er rotsvast in geloof dat dit een belangrijke bouwsteen is in voedselveilig produceren.”