De Europese verordening 1169/2011, ook gekend als de FIC of Food Information to Consumers, bestaat tien jaar. Sinds 2011 beschrijft en reguleert ze aan welke eisen de labels van voorverpakte voedingsmiddelen moeten voldoen. Hoewel Liesbet Onghena, Label Compliance Consultant bij KTBA, niet meteen grote veranderingen in de regelgeving als dusdanig verwacht, ziet ze wel dat de accenten bij controles gaandeweg verschuiven. Dat zal van de producenten op verschillende vlakken verscherpte aandacht vergen.
Het etiket is de centrale informatiebron voor de consument. Het spreekt dan ook voor zich dat het gepaste gegevens moet verstrekken over de inhoud van de verpakking, de specifieke ingrediënten, eventuele allergenen en de houdbaarheid. Dat gebeurt letterlijk, via de ingrediëntendeclaratie en de voedingswaardentabel, maar ook onrechtstreeks via afbeeldingen, slogans en extra labels. De Europese verordening 1169/2011 spreekt zich, net als heel wat nationale en productspecifieke normen, uit over beide zaken.
Fouten op een label kunnen verschillende vormen aannemen en bijgevolg ook verschillende gevolgen hebben. “Wordt er een verkeerde houdbaarheidsdatum meegegeven of een bepaald allergeen niet op de verpakking vermeld, dan kan dat aanleiding geven tot potentieel grote gezondheidsrisico’s voor de consument en bijgevolg zware verliezen voor de fabrikant, zowel financieel als qua reputatie.”
“Andere missers, zoals een verkeerde volgorde van ingrediënten, een foute Nutri-Score of een misleidende foto, zijn minder levensbedreigend van aard. Echter, het gaat nog steeds om fouten tegen de regelgeving, die als gevolg hebben dat producten uit de rekken gehaald moeten worden en ook alle voorgedrukte verpakkingen – en dat gaat soms over enorme voorraden – vernietigd en opnieuw gedrukt moeten worden. Dat zal de fabrikant nog steeds met een zware financiële kater opzadelen.”
Teneinde fouten te voorkomen, is volgens Onghena aandacht op verschillende niveaus nodig. “Wat de formele eisen voor het label betreft, hanteren we bij KTBA steevast het vierogenprincipe. Dat betekent dat elk etiket onafhankelijk door twee personen op conformiteit gecontroleerd wordt. Sinds we onderdeel uitmaken van de internationale Mérieux NutriSciences groep kunnen we daarenboven op extra ondersteuning rekenen voor zowel vertalingen als specifieke nationale regelgeving.”
Als externe partij kan KTBA evenwel geen controle uitvoeren op de precieze inhoud van de verpakking. Daarvoor is vooral de communicatie tussen verschillende afdelingen bij de fabrikant van groot belang. “Wanneer de productontwikkelaar een aanpassing doorvoert aan de receptuur, is het essentieel dat hij ook degene die de labels ontwerpt daarvan op de hoogte brengt. Hetzelfde geldt wanneer een product plots op een andere productielijn gebracht wordt, waar bijvoorbeeld risico op kruisbesmetting bestaat. En tegelijk moeten ook marketingdiensten voldoende bewust worden gemaakt van de regelgeving, zodat zij zich niet – bewust of onbewust – bezondigen aan misleidende slogans of visuals.”
Dat laatste zal volgens Onghena overigens alsmaar strenger afgestraft worden. “Het is de wetgevers niet ontgaan dat de strenge blik waarmee houdbaarheidsdata en allergenen gecontroleerd worden al eens durft te verdwijnen wanneer het gaat over zaken die een invloed hebben op de marketing van een product, zoals afbeeldingen maar bijvoorbeeld ook zaken zoals het clean label of de Nutri-Score. Daar zal in de toekomst dan ook alsmaar strenger op gecontroleerd worden.”
Al geeft Onghena toe dat er zeker in de regels rond het clean label en de Nutri-Score nog een zekere grijze zone bestaat. “Zo staat het momenteel nog ter discussie of plantenextracten, wanneer zij als functiemiddel gebruikt worden, binnen het clean label aanvaard worden of niet. Verschillende fabrikanten meten zich het label daarom al aan, maar de verwachting is dat Europa daar in 2022 duidelijke voorschriften rond zal publiceren zodat ook de handhaving aangescherpt kan worden.”
Bij de Nutri-Score, die overigens niet verplicht is, is het vooral de berekeningswijze die voor discussie kan zorgen. “De afrondingsregels die traditioneel gelden voor de voedingswaardetabel zijn hier niet van kracht, met als gevolg dat de berekening soms net een betere Nutri-Score kan opleveren. Wanneer het FAVV die score op basis van de voedingswaardetabel controleert, zal de discrepantie evenwel duidelijk worden. Ik raad fabrikanten daarom altijd aan om de berekening te doen met de afgeronde waardes. Wil je toch een betere score halen, dan is het vooral zaak je receptuur aan te passen. Het is een cliché, maar eerlijkheid duurt in deze nog steeds het langst. Hoe meer je de grijze zones probeert op te zoeken, hoe meer kans om tegen de lamp te lopen.”