Verslag van de Quality Days 2022

Wat hebben de catacomben van een voetbaltempel en listeria gemeen? Het eerste diende als voorprogramma voor het tweede op de afgelopen editie van de Quality Days. 250 kwaliteitsmanagers uit de voedingsindustrie verzamelden in de Ghelamco Arena in Gent om interessante handvaten aangereikt te krijgen om listeria in de productie klein te krijgen. Een leerrijke en boeiende namiddag in een decor dat de ‘teamgeist’ die nodig is om werk te maken van een efficiënte listeriabestrijding duidelijk onderstreepte.

Dat het risico op contaminaties met listeria monocytogenes momenteel een heet hangijzer is in de voedingsindustrie, bleek duidelijk uit het zeer ruimte publiek dat de Quality Days mocht ontvangen. Dit event voor kwaliteitsmanagers uit de voedingsindustrie is gestoeld op twee pijlers: kennisuitwisseling en netwerken. Voor het eerste luik hadden de organiserende bedrijven (Ago, Anticimex, Arco, Bimsoft, Boons, CID Lines, epacco, Gluecom, Gullimex, Hosa, Klaratex, Lavetan, Munters, Saleenco, Solco en VMA) een aantal experten uitgenodigd in de Ghelamco Arena. Een rondetafelgesprek voorafgaand aan dat event (zie pagina 22) had al de kernlijnen van de boodschap duidelijk gemaakt. Dit werd op de dag zelf verder aangevuld met tips & tricks. We zetten de belangrijkste geleerde lessen hieronder op een rijtje.

Tijdens de eerste lezing leerden we van ir. Katrijn Verbeek van Lavetan wat listeria nu precies is en welke risico’s eraan verbonden zijn. “Over alle matrices heen, noteren we zo een 4 à 5% positieve gevallen in ons eigen labo. De EFSA toont gelijkaardige cijfers. Er is dus geen paniek geboden, maar wel waakzaamheid. Bedrijven doen er goed aan een actief risicomanagement op het getouw te zetten, zodat ze ook op zoek kunnen naar de oorzaak en die snel aanpakken.” De nieuwste methode om listeria te typeren is whole genome sequencing (WGS). Dr. Bavo Verhaegen van Scienscano legde uit welke meerwaarde dat brengt: “Elke stam heeft zijn eigen typische vingerafdruk. Met WGS komen we die op het spoor en kunnen we veel gerichter onderzoek gaan uitvoeren. Bedoeling is om vooral persistente huisstammen te kunnen identificeren en elimineren.” Maar naar een nulrisico gaan was volgens de aanwezige experten onmogelijk. Dr. ir. Koen De Reu: “Listeria is daarvoor te aanwezig in de natuur. Wel kunnen we de risico’s gevoelig gaan terugdringen door een gestructureerd monsternameplan. Dat vraagt om een groot aantal samples in een voldoende hoge frequentie in functie van de risico’s. Een oppervlakte van 10 cm² zal daarbij niet volstaan. Wij proberen een m² te bemonsteren.”

Ook de voedingsindustrie is duidelijk vragende partij voor meer begeleiding in listeriabestrijding. Dat bewijst ook het project waarin ILVO momenteel een aantal bedrijven uit hoogrisicosectoren begeleidt om tot best practices te komen. Op basis van bemonstering kwam er zo ook een top tien naar boven van plaatsen waar listeria monocytogenes het meest frequent werd teruggevonden en bij hoeveel procent van de bedrijven dat gebeurde. Aangezien het een project met een beperkt aantal bedrijven betreft, zijn deze resultaten slechts indicatief. Maar ze geven desalniettemin een goed vertrekpunt voor wie actief op zoek wil gaan naar listeria monocytogenes in zijn productie.

Het informatieve gedeelte werd afgesloten met een panelgesprek, waarbij naast de sprekers ook Wouter Burggraaf (Burggraaf en Partners, expert hygiënisch ontwerp), Vera Cantaert (FAVV), Johan Hallaert (FEVIA) en prof. dr. ir. Mieke Uytendaele (Universiteit Gent) aanschoven. Ook dit stond bol van relevante handvaten om werk te maken van een effectieve listeriabestrijding. “Wie zoekt, die zal vinden”, opende Uytendaele. “Daar hoeven we echter niet bang voor te zijn. Dat moet het vertrekpunt zijn om acties op te zetten, alle neuzen in dezelfde richting te krijgen en het nodige geld vrij te maken voor meer kwaliteitscontrole.” Elk voedingsbedrijf zit wat dat betreft in hetzelfde schuitje.       

Hallaert: “Het Belgische voedsellandschap is er een van kmo’s. Voedselveiligheidscultuur heeft niks te maken met de schaalgrootte maar met de attitude van mensen en wat dat betreft zien we toch een positieve evolutie. Er wordt meer en meer werk van gemaakt.” Belangrijk daarbij is de juiste mensen in het team te hebben. Cantaert: “Zorg voor een expert in HACCP in de eigen rangen. Er zijn handleidingen genoeg, maar je hebt iemand nodig die over het inzicht beschikt om dit te vertalen. Laat die ook praten met zowel het management als de mensen aan de lijn. Iedereen moet mee in dit verhaal.” En nu is het moment om er werk van te maken. “Uiteraard is het terugdringen van listeria geen karweitje dat we op een dag zullen klaren, maar je moet er wel aan beginnen. Denk daar ook aan bij nieuwe investeringen in machines want hygiënisch ontwerp maakt alles aantoonbaar reinigbaar”, besloot Burggraaf.

Met de Ghelamco Arena als achtergrond kreeg ook het netwerkluik weer het nodige cachet. Bezoekers konden voorafgaand aan de lezingen en het panelgesprek een kijkje nemen in de catacomben van de Gentse voetbaltempel. Even de sfeer opsnuiven op de grasmat of de kleedkamers van de thuisploeg eens van dichtbij onderzoeken. Het kon allemaal. Na afloop liet de Ghelamco Arena zich ook van zijn meest culinaire kant zien. Immers, stof tot nadenken genoeg na al die kennisuitwisseling en hoe beter dat te verwerken bij een lekker glaasje bubbels en verfijnde hapjes. De bezoekers konden volop kennismaken met elkaar en de sprekers om verder ervaringen uit te wisselen. Na de netwerkreceptie volgde nog een uitgebreid diner en een optreden van een stand-up comedian dat bijzonder gesmaakt werd. Op naar de volgende editie.