Zeg niet zomaar rvs tegen rvs

Op voedselveiligheid wil geen enkel voedingsbedrijf inboeten. Daarom moeten fabrikanten van machines die in een voedselverwerkende omgeving landen erover waken dat ze de voorschriften omtrent voedselveiligheid naleven. Zij vertrouwen hiervoor vooral op rvs als materiaal. Maar zeg niet zomaar rvs tegen rvs. Er bestaan honderden verschillende legeringen. Waar moet je dan op letten?

Rvs verwijst naar specifieke ijzerlegeringen met minimaal 11% chroom. Het bevat ook andere metalen, met name nikkel, en andere elementen zoals koolstof. Het is de specifieke en gevarieerde samenstelling van de elementen die rvs zijn eigenschappen geeft om bestand te zijn tegen zware of moeilijke omgevingsomstandigheden. In de voedingsindustrie gaat het voornamelijk om de blootstelling aan hitte, water en agressieve chemicaliën voor schoonmaakprocessen. Die omstandigheden vragen om materialen die corrosievrij blijven. Door zijn goede weerstand tegen putcorrosie zal rvs bijvoorbeeld makkelijk te reinigen zijn en blijven. Welke rvs legering het beste is, hangt af van de specifieke toepassingen. In een chocoladefabriek zullen de eisen helemaal anders liggen dan bij producenten van tomatensaus.

Rvs 304 en 316

Rvs 304 en 316 zijn beide austenitische staallegeringen. Dat wil zeggen dat ze geen magnetische eigenschappen hebben. Beide beschikken wel over een hoog chroom- en nikkelgehalte. Het verschil zit hem vooral in de aanwezigheid van molybdeen. Daar is minimaal 2% van aanwezig in rvs 316 wat zorgt voor een nog grotere bestendigheid tegen zware omgevingsomstandigheden, wat de kostprijs tegelijk doet oplopen. Wat de legering 316 tot een ideaal materiaal voor voedselveilige staalplaten maakt, is het feit dat het zeer goed bestand is tegen zuren, basen en chloriden (zoals zout). Andere austenitische rvs soorten, zoals 304, kunnen putcorrosie vertonen bij blootstelling aan zout, dat vaak in voedingsmiddelen aanwezig is. Rvs 304 vinden we daarom terug in bijvoorbeeld warmtewisselaars, in schroeven, moeren en bouten en in productieapparatuur voor brouwerijen. Rvs 316 was oorspronkelijk ontwikkeld voor papierfabrieken maar is nu zeer wijd verspreid binnen de voedingsindustrie, zeker voor kritische toepassingen.

Rvs 430

Als legering lijkt rvs 430 sterk op rvs 316. Het heeft hetzelfde chroomgehalte, maar slechts een fractie van het nikkelgehalte, waardoor het voor sommige producenten een goedkoper alternatief is. Een ander belangrijk verschil is dat het een ferritische legering is, wat betekent dat het standaard magnetisch is. Ferritische legeringen zoals 430 hebben ook een buitengewone weerstand tegen spanningscorrosiescheurtjes (de groei van scheurvormingen die plotselinge defecten kunnen veroorzaken in corrosieve omgevingen). Verder is 430 zeer goed bestand tegen salpeterzuur en organische zuren. Het wordt daarom vaak gebruikt voor toepassingen waarbij langdurig contact met lichtzure verbindingen een probleem vormt. De legering is ook bestand tegen zwavel en oxidatie. Vanwege het lage nikkelgehalte is deze legering echter niet zo goed bestand tegen sommige verdunde reducerende zuren.

Welke is het beste voor voedselveilige toepassingen?

Over het algemeen is klasse 316 meestal de betere keuze voor het vervaardigen van machines voor de verwerking van levensmiddelen. 316 is chemisch beter bestand tegen een groot aantal toepassingen, met name in combinatie met zout en sterkere zure verbindingen zoals citroen- of tomatensap. Rvs 304 en 430 zijn echter een goed, goedkoper alternatief voor fabrikanten die een matig bestendige, voedselveilige staalplaat nodig hebben voor hun machines. Het is belangrijk op te merken dat de bestendigheidseigenschappen van alle rvs legeringen die aan bod komen kunnen worden verbeterd door middel van elektrolytisch polijsten. Dit proces verbetert niet alleen de oxidelaag die het staal beschermt, maar verwijdert ook micro­scopisch kleine pieken en dalen op het oppervlak van de legering, waardoor voedsel minder gemakkelijk aan het staal blijft kleven en het gemakkelijker te reinigen is.

Belang van onderhoud

Het is echter ook belangrijk om op te merken dat het onderhoud van rvs een grote rol speelt bij het verlengen van de levensduur. Rvs plaatmateriaal mag bijvoorbeeld nooit worden geschrobd met een gewone stalen of ijzeren borstel, omdat hierdoor ijzerdeeltjes op het oppervlak van het rvs kunnen achterblijven en de beschermende oxidelaag kan worden aangetast.