Hoe stressbestendig zijn onze voedingsbedrijven?

Na de coronacrisis worden voedingsbedrijven in ons land vandaag geconfronteerd met nieuwe pittige uitdagingen. Enerzijds swingen kosten voor onder meer energie, grondstoffen en verpakkingen de pan uit, anderzijds is er het conflict tussen Rusland en Oekraïne dat als een brandversneller werkt. Uit een recente bevraging onder 700 Fevia leden blijkt dat heel wat ondernemingen de nodige productie- en/of logisitieke problemen ondervinden. Hoe kijkt Bart Buysse, CEO van Fevia, naar deze problematiek?

In 2020 hakte de coronapandemie stevig in op de voedingsindustrie. Mede dankzij ons relanceplan en de steunmaatregelen van de overheid herpakte de sector zich in 2021. “Onze voedingsbedrijven konden vorig jaar mooie groeicijfers voorleggen. Met een omzet van 61,4 miljard euro, 1,9 miljard investeringen, 30 miljard euro export en 98.000 jobs bewezen de bedrijven hoe weerbaar ze zijn in tijden van crisis”, bevestigt Buysse. “Toch is er één cijfer dat er jammer genoeg negatief uitspringt, en dat is de rendabiliteit.”

Al tijdens de pandemie werden Belgische voedingsbedrijven geconfronteerd met grondstoftekorten en bijgevolg stijgende kosten. Ook de kosten voor energie, verpakkingen, transport stegen fors. De voorbije maanden zorgen torenhoge energiefacturen en de oorlog in Oekraïne voor heel wat bijkomende stress in de voedingssector. Buysse licht toe: “De rendabiliteit van onze bedrijven is gedaald tot een historisch dieptepunt van 2,8%. Als ze de sterk gestegen kosten niet kunnen doorrekenen, zal die winstgevendheid nog verder klappen krijgen. In april 2022 organiseerden we onder de leden van Fevia een nieuwe bevraging om dit helder in kaart te brengen.”

“Uit die rondvraag blijkt dat vier op tien voedingsbedrijven de komende weken hun productie zullen verminderen of zelfs helemaal zullen moeten stopzetten”, signaleert Buysse. “Een op tien ondernemingen heeft de productie al naar beneden bijgesteld. Bovendien is bij de helft van hen de bevoorrading verstoord en moeten maar liefst zeven op tien bedrijven de samenstelling van producten aanpassen.” Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties zorgden een wereldwijde verstoring van de toeleveringsketen en slechte oogsten ervoor dat grondstoffen op anderhalf jaar 43% duurder werden. “De oorlog in Oekraïne maakt de markten nog nerveuzer”, zegt Buysse. “Zo steeg de prijs van tarwe sinds het uitbreken van de oorlog met meer dan 50%. Ook dreigen er tekorten aan verschillende andere grondstoffen. Als je weet dat Europese raffinaderijen van plantaardige oliën 35% tot 45% van hun zonnebloemolie uit Oekraïne halen, is het momenteel alle hens aan dek om volwaardige én betaalbare alternatieven te vinden. Ook voor lijnzaadolie, honing en eierproducten dreigen trouwens ernstige tekorten voor Belgische voedingsproducenten.”

In heel deze problematiek speelt nog een factor die het de voedingsbedrijven extra lastig maakt. Buysse legt uit: “Vele ondernemingen in onze sector kunnen hun stijgende onkosten niet doorrekenen aan hun klanten. Met name grote supermarktketens houden het been stijf als onze bedrijven de nochtans onvermijdelijke prijsstijgingen als gespreksonderwerp aansnijden. Vanuit Fevia vragen we hen niet blind te zijn voor de economische realiteit en hun prijsverhogingen door te rekenen in de prijzen die ze betalen aan de voedingsbedrijven.” Buysse pleit voor een duidelijk regelgevend kader om te garanderen dat contracten en prijzen in crisistijden of bij onvoorziene en grote kostenstijgingen, sneller bijgesteld kunnen worden. “De helft van de voedingsbedrijven zag zijn elektriciteitsfactuur op een jaar tijd minstens verdubbelen. 37% zag zijn gasfactuur zelfs verdrievoudigen. Vanuit Fevia roepen we de overheden op om naast structurele nu ook snel tijdelijke maatregelen te nemen om de energiefactuur van Belgische voedingsbedrijven te temperen, en nu vooral geen extra lasten of verplichtingen te creëren.”

Ondanks alle problemen en uitdagingen wil Buysse een hoopvolle boodschap meegeven: “Tijdens de voorbije coronapandemie was de voedingssector een essentiële speler die onze economie mee hielp ondersteunen. Tegelijk toonden onze leden hoe veerkrachtig ze zijn. Ook vandaag zullen onze voedingsbedrijven er alles aan doen om de voedselbevoorrading in ons land te blijven garanderen. Mits de nodige steun en flexibiliteit van alle partners – van overheden tot afnemers – moet dit zeker lukken!”